Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Χρυσοπηγής

Η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Χρυσοπηγής βρίσκεται στα Χανιά της Κρήτης σε απόσταση 3 χλμ. από την πόλη των Χανίων. Eίναι αφιερωμένη στην Παναγία τη Ζωοδόχο Πηγή και γιορτάζει την Παρασκευή του Πάσχα. Xιλιάδες προσκυνητές συρρέουν, από ευλάβεια στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.

H Iερά Moνή Xρυσοπηγής ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα από τον Χανιώτη γιατρό και φιλόσοφο Ιωάννη Χαρτοφύλακα.

Στο πέρασμα των αιώνων το μοναστήρι γνώρισε περιόδους άνθισης και παρακμής. Δέχτηκε πολλές επιδρομές και υπέστη σοβαρές καταστροφές από τους Τούρκους και Γερμανούς κατακτητές της Κρήτης.

Το 1976 η Μονή Χρυσοπηγής μετατράπηκε σε γυναικεία.

Σήμερα έχει τριανταμελή αδελφότητα και πολυάριθμους προσκυνητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι μοναχές ασχολούνται με την αγιογραφία, τη συντήρηση παλιών βιβλίων και εικόνων, τη βιβλιοδεσία και το εκκλησιαστικό κέντημα. Επίσης καλλιεργούν τη γη με τη μέθοδο της βιολογικής γεωργίας και εφαρμόζουν πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Σε ένα από τα παλιότερα μετόχια της Ι. Μονής Χρυσοπηγής, τη Μονή της Αγίας Κυριακής στο Βαρύπετρο, η οποία αναστηλώθηκε τα τελευταία χρόνια, δημιουργείται ένα νέο μοναστικό συγκρότημα. Η επέκταση αυτή αποτελεί συνέχεια της μακραίωνης ασκητικής παράδοσης της Μονής Χρυσοπηγής.
Περιβάλλον και Ορθόδοξος Μοναχισμός

Στην επιδίωξη του σύγχρονου ανθρώπου για συνεχώς αυξανόμενο κέρδος και απόκτηση καταναλωτικών αγαθών, η Eκκλησία αντιπροτείνει την ασκητική χρήση του κόσμου. Το ασκητικό ήθος της Eκκλησίας αποκαλύπτει στον άνθρωπο μια άλλη θεώρηση της σχέσης του με την κτίση, που υπερβαίνει τα καταναλωτικά και κερδοσκοπικά πρότυπα της σύγχρονης κοινωνίας και ανοίγει το δρόμο προς τη λελογισμένη και έμμετρη χρήση του κόσμου, τη μόνη ικανή να διασώσει τη φύση από την επικείμενη καταστροφή. H έννοια της ιερότητας του κόσμου, που οδηγεί τον άνθρωπο στο σεβασμό της κτίσης και στην ασκητική χρήση των υλικών πραγμάτων, μπορεί να γίνει μέτρο ισορροπίας για τον σημερινό άνθρωπο.

H Μονή Χρυσοπηγής Χανίων με τη φιλοσοφία και τη δράση της στον τομέα του περιβάλλοντος αποδεικνύει έμπρακτα ότι αυτός ο στόχος μπορεί να γίνεται καθημερινή πραγματικότητα. Η διάσωση των αρχών της οικολογίας στον ορθόδοξο μοναχισμό δεν γίνεται από συνηθισμένη φυσιολατρία, αλλά από τη βαθειά συνειδητοποίηση της ιερότητας της Kτίσης. Η μοναχική ζωή, όταν είναι γνήσια και πνευματοφόρος, γίνεται μαρτυρία και υπόδειγμα αντικαταναλωτισμού καί συμβάλλει στην κατά Χριστόν μεταμόρφωση του σύγχρονου ανθρώπου.
Οικολογική Διαχείριση

α) Βιολογική καλλιέργεια

Μία από τις κύριες δραστηριότητες της Μονής Χρυσοπηγής είναι η καλλιέργεια της γης, η οποία γίνεται με τη μέθοδο της βιολογικής γεωργίας, τον κατεξοχήν παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας της γης με συνέπεια και σεβασμό στην ορθόδοξη παράδοση, σύμφωνα με την οποία η Kτίση θεωρείται ιερή.

H προστασία του περιβάλλοντος δεν διαφυλάττει απλώς την ανθρώπινη υγεία, αλλά διασώζει την ψυχοπνευματική ύπαρξη του ανθρώπου, μεταφέροντάς τον από τη φθορά της καταναλωτικής μανίας στην έννοια της ανθρώπινης δικαιοσύνης και στην απόκτηση νοήματος ζωής.

Η δράση αυτή της Μονής συνδέεται και συμπορεύεται με τις διεθνείς πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος. Σήμερα στη Χρυσοπηγή καλλιεργείται με μεθόδους οργανικής γεωργίας η έκταση που περιβάλλει το μοναστήρι, περίπου 130 στρέμματα γης. Σε αυτήν περιλαμβάνονται ως επί το πλείστον ελαιόδεντρα και μανταρινιές αλλά και πορτοκαλιές, αβοκάντο, συκιές και βερικοκιές καθώς και λαχανόκηποι. H χημική λίπανση, σε όλη την παραπάνω έκταση, έχει αντικατασταθεί με κομπόστ που γίνεται με οργανικά υλικά: φύλλα ελιάς και άλλων δέντρων, κοπριά από ζώα ελεύθερης βοσκής, χόρτα, πριονίδι από ακατέργαστα ξύλα, ασβέστη, υπολείμματα φρούτων και λαχανικών κ.ά.

Για το γενικότερο εμπλουτισμό του εδάφους σπείρεται βίκος (ψυχανθές) που, όταν φτάσει στην ανθοφορία, οργώνεται, ελευθερώνοντας με αυτόν τον τρόπο στο έδαφος οργανικό άζωτο. Η καταπολέμηση των βλαβερών εντόμων (όπως του δάκου κ.ά.) στα δέντρα και στους λαχανόκηπους γίνεται με τη χρήση ειδικών παγίδων και ωφέλιμων εντόμων που παγιδεύουν και σκοτώνουν τα επικίνδυνα έντομα.

Στους λαχανόκηπους οι ασθένειες αντιμετωπίζονται και με τη φύτευση βασιλικού και κατιφέ ανάμεσα στα φυτά, τα οποία είναι άριστα εντομοαπωθητικά εξαιτίας της έντονης μυρωδιάς τους. Για τον ίδιο σκοπό, επίσης, ραντίζονται συστηματικά τα φυτά με θειάφι. Η καταπολέμηση των ζιζανίων στο έδαφος δεν γίνεται με τη χρήση δηλητηριωδών ζιζανιοκτόνων αλλά με μηχανικά μέσα. Τα χόρτα που απομακρύνονται δίνονται ως τροφή στα ζώα και τα πουλερικά ή καταλήγουν στο κομπόστ, ενώ εκείνα που απομένουν στο χωράφι ενσωματώνονται στο έδαφος με επιφανειακό όργωμα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ο καθαρισμός του εδάφους και παράλληλα η τροφή των παραγωγικών ζώων.

Η συστηματική οργανική καλλιέργεια των κτημάτων της Μονής Χρυσοπηγής αποφέρει την παραγωγή μεγάλης ποσότητας οργανικών προϊόντων, τα οποία χρησιμοποιούνται για εσωτερική κατανάλωση, δηλαδή για τη διατροφή της αδελφότητας και των πολυάριθμων επισκεπτών, και για την προώθηση στο εμπόριο. Το κύριο από τα προϊόντα αυτά είναι το οργανικό ελαιόλαδο, το οποίο τυποποιείται στη Μονή από τις αδελφές.

Η διακίνηση τυποποιημένου βιολογικού λαδιού δεν γίνεται για λόγους κερδοσκοπικούς, αλλά έχει ως στόχο τη διάδοση της οικολογικής καλλιέργειας και την προβολή της ως πιλοτικού προγράμματος για πολλές κοινωνικές ομάδες και φορείς.

Τα προϊόντα της Μονής συνοδεύονται από κατάλληλη συσκευασία και παρουσίαση, ώστε να πληροφορείται και να ευαισθητοποιείται ο καταναλωτής για το πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας, την εξαιρετική σημασία που έχει για την ψυχοσωματική υγεία του ανθρώπου και τη σχέση του με την ορθόδοξη παράδοση του τόπου μας.
Οικολογική διαχείριση των απορριμμάτων της Μονής

Τα οργανικά υπολείμματα των τροφών συγκεντρώνονται και αναμειγνύονται με χώμα και άλλα υλικά, για να ενσωματωθούν στην τελική φάση με το κομπόστ. Επιπλέον τα υπολείμματα του χαρτιού, του γυαλιού και του αλουμινίου δίνονται στην ανακύκλωση. Συγχρόνως γίνεται αυστηρή επιλογή στις αγορές, ώστε να μη γίνεται χρήση προϊόντων που δεν ανακυκλώνονται.

Με τον τρόπο αυτό στη Μονή Χρυσοπηγής έχει επιτευχθεί, ώστε τα απορρίμματα να μην επιβαρύνουν το πρόγραμμα του τοπικού Δήμου, αλλά αντίθετα να αξιοποιούνται, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του χρονίου προβλήματος διαχείρισης των σκουπιδιών στα Χανιά.

γ) Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Στη Μονή Χρυσοπηγής πραγματοποιούνται προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που απευθύνονται σε μαθητές σχολείων, οι οποίοι επισκέπτονται το μοναστήρι, και σε άλλους ανθρώπους από την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Στα αναστηλωμένα κτίσματα του μετοχιού της Αγίας Κυριακής έχει οργανωθεί γι αυτό το σκοπό το Κέντρο Ορθοδοξίας και Οικολογίας, ειδικός χώρος, κατάλληλος για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων.

Η εμπειρία της Μονής σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος παρακινεί πολλούς ανθρώπους, κυρίως νέους, να αναζητήσουν το αληθινό νόημα της ζωής, όπως αυτό βιώνεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία.